Het Vlaams Instituut voor de Zee voerde op vraag van het Departement Economie, Wetenschap en Innovatie van de Vlaamse overheid een desktopstudie uit naar het mogelijk voorkomen van dergelijke golven in de zuidelijke Noordzee. De opgelijste bevindingen staan in een gebalde beleidsinformerende nota, en waar de literatuur dit toeliet werd ook een inschatting gemaakt van de mogelijke golfhoogtes en terugkeerperiodes van bepaalde scenario’s* . In totaal werden acht golftypes onder de loep genomen (zes soorten tsunami’s, rogue waves of freak waves en infragravitaire golven).
Wat het risico op tsunami’s betreft, spelen een aantal elementen in de kaart van de Belgische kustzone. Zo is dankzij onze geografische positie de kans van voorkomen van een (gevaarlijke) tsunami doorgaans minimaal. Dat komt doordat de Belgische kust in het westen afgeschermd wordt van Atlantische invloeden door het nauwe Kanaal en in het noorden beschermd wordt door een uitgestrekte ondiepe Noordzee. Zo is de kans op ernstige negatieve gevolgen bij een tsunami-event klein.
De nota wijst wel op enige bedachtzaamheid rond zogenaamde ‘meteotsunami’s’. Die ontstaan door een overdracht van atmosferische trillingsenergie naar de oceaan en zijn veelal gelinkt aan zware stormdepressies. Door klimaatopwarming verwachten we dat stormen almaar frequenter en intenser worden, en dat de zeespiegel gaat stijgen. Het is dan ook van belang om dit golftype beter te gaan meten en voorspellen. Ondertussen is aangetoond dat de golfhoogte van een meteotsunami ter hoogte van de zuidelijke Noordzeekusten sporadisch kan oplopen tot ruim één meter. Deze meteotsunami’s komen allicht vaker voor dan tot op heden werd vermoed.
Mostergolven of ‘rogue waves’ komen wel frequent voor op onze Noordzee, al is dit golftype door zijn plotse ontstaan en kortstondige duur (orde van minuten) zeer moeilijk te bestuderen, laat staan te voorspellen. Rogue waves worden vooral getypeerd door een extreem hoge golfamplitude, wat maakt dat dit golftype in een nadelige samenloop van omstandigheden een ernstig gevaar kunnen vormen voor offshore constructies en schepen. In tegenstelling tot tsunami’s vormen rogue waves geen gevaar voor het achterland.
Infragravitaire golven zijn golven die zich voordoen onder het wateroppervlak, waardoor er nog heel wat vragen heersen rond dit golftype. In het Noordzeegebied vormen deze golven – zowel op zee als in de kustzone – een belangrijk aspect van het golfklimaat. Ze blijken een belangrijke factor in het sturen van kustprocessen. Ook dit golftype heeft zijn grootste impact bij zwaar stormweer, maar om te bepalen in welke mate deze golven de kust impacteren en hoe ze kunnen worden meegenomen in kustbeschermingsstrategieën of kwetsbaarheidsanalyses is evenwel meer wetenschappelijk onderzoek vereist.
Benieuwd naar de volledige nota “Het voorkomen van tsunami’s, rogue waves en infragravitaire golven in de zuidelijke Noordzee – een wetenschappelijke synthese”? [VLIZ-bib]
* Deze nota doet geen uitspraak, noch velt deze een waardeoordeel over de huidige en toekomstige kustbeschermingsmaatregelen, maar limiteert zich louter tot het aggregeren van de meest relevante wetenschappelijke kennis, om – waar aan de orde – wetenschappelijk onderzoek rond deze thematiek en kustbescherming te stimuleren
Vlaams Instituut voor de Zee | InnovOcean Campus | Jacobsenstraat 1, 8400 Oostende, België
Tel.: +32-(0)59-33 60 00 | e-mail: compendium@vliz.be
