| one publication added to basket [295391] | Advies omtrent de relatie tussen menselijke activiteiten en bodem (sediment) samenstelling en voorkomen van macrobenthos (SIBES) ten behoeve van beheeractiviteiten/beheerdoelstellingen
van der Veer, H.W.; Holthuijsen, S. (2018). Advies omtrent de relatie tussen menselijke activiteiten en bodem (sediment) samenstelling en voorkomen van macrobenthos (SIBES) ten behoeve van beheeractiviteiten/beheerdoelstellingen. NIOZ-rapport, 2018(5). Royal Netherlands Institute for Sea Research (NIOZ): Texel. 41 pp.
Deel van: NIOZ-rapport. Netherlands Institute for Sea Research (NIOZ): Den Burg. ISSN 0923-3210, meer
|  |
| Auteurs | | Top |
- van der Veer, H.W., meer
- Holthuijsen, S., meer
|
|
|
| Abstract |
In de Waddenzee lopen naast het huidige SIBES nog het MWTL en het WOT monitoringsprogramma(schelpdierinventarisatie). MWTL lijkt na een analyse met SIBES geïntegreerd te kunnen worden. Ooklijkt een betere afstemming met het WOT programma mogelijk. MWTL wordt gebruikt voor dewettelijke rapportage in het kader van KRW en andere verplichtingen (o.a. Natura2000) Het is op ditmoment onduidelijk en onzeker of de MWTL monitoring werkelijk de toestand en trends van benthosin de Waddenzee beschrijft met slechts 9 raaien in het intertidal en 3 in het subtidal. Zo is erbijvoorbeeld geen enkel effect te zien van het wegvissen van alle intertidal mosselbanken in 1990 envan de ban op de mechanische kokkelvisserij rond 2005. Een analyse van MWTL met de ruimtelijkeSIBES gridbemonstering zou inzicht geven in of MWTL inderdaad de toestand en trends van benthosin de Waddenzee weerspiegeld. SIBES genereert voor het intertidal een ruimtelijke dekking waarmeezeker de toestand en trend goed beschreven kan worden. Monstername van SIBES is na uitvoerigeanalyse bepaald en kan niet gereduceerd worden zonder verlies van informatie. Het huidige SIBESlevert geen informatie voor het subtidal.SIBES levert ruimtedekkende informatie op alle 3 montoringsniveau’s: [1] Toestand en Trendmonitoring, voor status en trends en vinger aan de pols; [2] Operationele monitoring, voorbeantwoording van een beheersvraag, het verkrijgen van inzicht in de gevolgen van menselijkeactiviteiten en [3] Nader onderzoek monitoring, maar slechts beperkt tot het intertidal. SIBES is hetenige programma dat uitgebreid genoeg is om Waddenzeebrede analyses te verrichten zoals deanalyse van relaties tussen sediment/slib huishouding en ecologische processen (doelen uit KRW 2016-2021) en het volgen van de kwaliteit van habitats en soorten (Natura2000 beheerplannen 2017-2022)voor habitattype 1140 in alle kombergingen bijv. d.m.v. opstellen van Benthic Ecosystem Quality(BEQI) index.Het feit dat beheer in toenemende mate op kombergingsniveau plaats vindt, ondersteunt het belangvan ruimtedekkende informatie voor alle kombergingen. Als enige programma levert SIBES dezeinformatie. Verder heeft 10 jaar SIBES (2008-2017) er toe geleid dat inmiddels voor de geheleWaddenzee referentiewaarden inclusief de jaarlijkse variabiliteit aanwezig zijn. Doordat uitwerking enverwerking van SIBES achterop raakt (vanaf 2015 is geen volledig uitgewerkte dataset aanwezig),verlies het langzaam zijn functie voor delen van de Waddenzee.In het advies rond het Waddenzee voedselweb wordt geadviseerd om de aandacht te verleggen vanmonitoring naar begrip van mechanismen die het voorkomen en verspreiding van soorten bepaald metdaarbij een versterking van het flyway en swimway concept. Voor deze beide is de ruimtelijkeverspreiding van pelagisch en bodemvoedsel cruciaal. SIBES levert als enige programma Waddenzeebreed informatie voor het intertidal, namelijk het voorkomen en verspreiding van benthos(bodemvoedsel).Informatiebehoefte 1:Kan er met de tot nu toe ingewonnen SIBES gegevens een relatie worden gelegd tussen veranderingenin sedimentsamenstelling en hoogteligging door menselijke activiteiten?Een eerste analyse (Folmer, 2017) laat zien dat met de tot nu toe ingewonnen SIBES gegevens relatiesgelegd kunnen worden tussen voorkomen en veranderingen in benthos enerzijds metsedimentsamenstelling en hoogteligging anderzijds. Dit is alleen mogelijk door de beschikbaarheid vanhet groot aantal monsterpunten. Welke de beste species-distributiemodellen zijn, moet nog verderuitgezocht worden. De gebruikte modellen laten zien dat de gevonden patronen consistent over de tijdzijn. Vanwege het belang van het subtidal, is een uitbreiding van SIBES naar het subtidal gewenst.Informatiebehoefte 2:Op welke wijze kunnen de SIBES gegevens gebruikt worden voor de evaluatie/realisatie vanNatura2000 en KRW doelstellingen? SIBES gegevens kunnen worden gebruikt voor de evaluatie van Natura2000 en KRW doelstellingen.Met de huidige rapportage gebaseerd op analyse (BEQI2 index) van de MWTL data wordt voldaan aande rapportageplicht vanuit KRW en de informatievoorziening voor Natura2000. Het is echter onduidelijkof de hiermee gerapporteerde toestand en trends werkelijk een weerspiegeling zijn van het benthischsysteem. De huidige SIBES gegevens kunnen hier uitsluitsel over geven. Eerste analyses hebben latenzien dat SIBES gebruikt kan worden voor de evaluatie van sediment en benthos gerelateerde kennisvragenvanuit de Natura2000 en KRW doelstellingen.SIBES uitvraag Henk W. van der Veer & Sander Holthuijsen (eindredactie)6Informatiebehoefte 3:Kan op basis van de informatiebehoefte van NN, en bovenstaande [1] en [2] en met het huidige MWTLprogrammarondom dit thema aangegeven worden of en zo ja hoe een RWS-SIBESmonitoringsprogramma van de toekomst eruit zou kunnen zien inclusief een inschatting van dejaarlijkse kosten voor RWS?Het lijkt mogelijk om een gecombineerde SIBES – MWTL bemonstering op te stellen met uitbreiding intijd naar een voorjaarsbemonstering en in ruimte naar subtidal. Nadere analyse is nodig om na te gaanin hoeverre een extra voorjaarsbemonstering met een gereduceerde inspanning kan wordenuitgevoerd. De total kosten van SIBES bedragen 900 kEuro, waarvan 600kEuro gedekt is voor 2018en 2019 door bijdragen van NAM en NIOZ. Zonder aanvullende financiering zal SIBES niet in de luchtgehouden kunnen worden. Kosten van integratie van MWTL, een extra voorjaarssurvey en vanuitbreding naar het subtidal liggen in de orde van enige honderden kEuro’s. Voor een kustbemonsteringkan waarschijnlijk tegen geringe meerkosten (100 kEuro) aansluiting gevonden worden bij de huidigeSchelpdieren CSO WOT survey.Product 1:Een advies in hoeverre de SIBES gegevens bruikbaar zijn voor het beantwoorden van RWSbeheeropgaven(dit is dus inclusief de rapportage verplichting voor KRW en Natura2000).(informatiebehoefte [1] en [2]).Het inzetten van SIBES biedt de mogelijkheid om na te gaan of de huidige MWTL rapportage werkelijkde toestand en trend van het benthos in de Waddenzee weer geeft. Verder vergroot SIBES demogelijkheden voor het beantwoorden van RWS-beheeropgaven. Van belang hierbij is wel dat ersprake moet zijn van een langjarig monitoringsperspectief. Dit houdt in dat in overleg met de huidigeSIBES partijen (NAM, NIOZ) een langjarig committment moet worden overeengekomen in de vormvan een samenwerkingsovereenkomst, niet alleen wat betreft uitvoering en verwerking (NIOZ), maarook wat betreft financiële inzet (NAM en NIOZ), anders zouden zowel uitvoering als alle uit SIBESvoortvloeiende financiële verplichtingen door RWS moeten worden overgenomen en gedragen. Verderis het van belang na te gaan in hoeverre en in welke mate MWTL geïntegreerd kan worden in SIBESen hoeverre SIBES en WOT optimaal op elkaar afgestemd kunnen worden en of uit te breiden met een(gedeeltelijke) voorjaarsbemonstering en met een voor- en najaars subtidal bemonstering noodzakelijkis.Product 2:Een meetnetadvies rapport voor een toekomstig RWS-SIBES monitoringsprogramma.Voor het intertidal lijkt na een statistische analyse er voor MWTL en SIBES een gecombineerdegeintegreerde monitoringsplan op te stellen te zijn. SIBES is eenvoudig uit te breiden met eenvoorjaarsbemonstering, waardoor gedetailleerder kennisvragen (klimaatverandering, verzanding etc.)beantwoord zullen kunnen worden. Op voorhand wordt verwacht dat hiervoor geen volledige surveynodig is maar volstaan kan worden met een gereduceerde bemonstering. Voor intertidal en subtidal iseen gecombineerde bemonstering op te stellen. Ook voor een subtidal bemonstering geldt dat nognader statistisch onderzoek moet worden gedaan naar optimale bemonsteringsstrategie (grid grootte).Op voorhand wordt verwacht dat slechts in een seizoen een volledige bemonstering nodig is en in hetandere seizoen volstaan kan worden met een gereduceerde bemonstering. Onduidelijk is op ditmoment in hoeverre een subtidal bemonstering gekombineerd kan worden met de huidige WOTschelpdiersurvey. Voor een kustbemonstering kan waarschijnlijk tegen geringe meerkosten aansluitinggevonden worden bij de huidige Schelpdieren CSO WOT survey. Iedere reductie van het huidige SIBESintertidal zal de continuiteit van de huidige meetserie aantasten en het oplossend vermogen voor dekennisvragen sterk beperken of zelfs teniet doen.Dit rapport geeft hier antwoord op en is tot stand gekomen met inbreng van diverse NIOZ collega’s,waarvoor dank. |
|
